نقش آمیخته فرهنگ و گردشگری در تحول مفهوم شهروندی - مجله سرگرمی

پپیمان ماهور گیلانی، دکتری ارتباطات و مدیریت رسانه در یادداشتی نوشت: از آنجا که شهروندی از ارکان کلیدی در شناخت و توصیف صندلی و شرایط انسان امروزی است، ضروری است تحت تاثیر مجموعه ای از فعالیتهای فرهنگی قرار گیرد.

هرچند در دنیای ارتباطات، دیگر نگاه نسبت به مفاهیمی چون نژاد، قومیت، زبان و لهجه دستخوش تغییرات گسترده ای شده اند و نقش جغرافیا در مناسبات انسانی رنگ باخته است اما علیرغم تحولات زندگی عصر جدید، مسائل هویتی برای شهروندان از هر ملیت و قوم و در هر صندلی و رده ای، به اندازه ای ریشه دار هستند که نمیتوان اثرات آن بر فرهنگ شهروندی را نادیده گرفت، بنابر این باید با مجموعه اقداماتی اختلافات فرهنگی در جامعه را تا حد ممکن مدیریت کرد تا شهرنشینان به حقوق یکدیگر احترام گذاشته و به مسئولیت های خویش در قبال شهر و اجتماع عمل کنند که این همان اصول اولیه شهروندی است.

شهروندی مجموعه گسترده ای از فعالیت های فردی و اجتماعی است. فعالیت هایی که اگرچه ممکن است فردی باشند اما برآیند آن ها به پیشرفت شرایط اجتماعی یاری خواهد نمود، از جمله مشارکتهای مالی، خدمات عمومی، فعالیت های داوطلبانه و دیگر فعالیت های اجتماعی که در بهبود شرایط زندگی همه شهروندان مؤثر خواهد افتاد.

این مفهوم دست کـم شـامل چهـار عنصـر هویـت ملـی، تعلقـات اجتماعی، فرهنگی و فراملیتی، نظام اثربخشی حقوقی و مشارکت سیاسی و مدنی است، با در نظر دریافت این حقیقت که تحولات چند دهه اخیر در جهت اهمیت یافتن فرهنگ و فرهنگی شدن عرصه های سیاسی، اجتماعی و مالی است؛ فرهنگـی شدن شهروندی نیز امری اجتنابناپذیر شده است.

شهروندی مقوله ای منتزع یا جدای از فرهنگ شهروندان نیست، لذا ضروری است .برای داشتن شهروندی فعال، مولفه ها و معنای شهروندی برخواسته و با ملاحظه فرهنگ شهروندان باشد نه صرف مالحظات حقوقی یا تأکید یکسویه بر آرمان های ایدئولوژیک، بنابر این با توجه به ویژگی های جامعه معاصر و اختلافات فرهنگی موجود، ترویج و اصلاح فرهنگ شهروندی و چگونگی ایجاد جامعه ای سالم به یکی ازمسائل مهم در اداره مدیریت شهری تبدیل شده است.

مفاهیم شهروندی مدنی، سیاسی و اجتماعی نمـیتوانـد تمـام احتیاجهای فرهنگی افراد را پوشش دهد، افراد یـا شـهروندان عـلاوه بـر احتیاجهـای اقتصـادی، اجتمـاعی و سیاسی مجموعه ای از احتیاجهای فرهنگی نیز دارند، احتیاجهـای مربـوط بـه خلاقیت، خودشکوفایی و احتیاجهای فراغت و لذت از جمله این احتیاجهاست که میتوان تمام آن را در توریستی خلاصه کرد، فعالیتی اجتماعی و بر اساس انتخاب فرد و متأثر از فرهنگ که علاوه بر ارتقا فرهنگ در بعد اقتصاد نیز اثرگذار است.

بنابراین شهروندان در عصر حاضر احتیاجمند به توریستی هستند، فعالیتی فراملیتی که در بعد اجتماعی، فرهنگی و مالی جامعه تاثیر مستقیم دارد و میتواند در فرآیند فرهنگی شدن شهروندی و تحول آن نقش آفرینی کند.

توریستی امروزه به عنوان احتیاج بشر مطرح میگردد، پدیده ای چندوجهی و موضوع مطالعه بین رشته ای علوم مختلف همچون اقتصاد، مدیریت، بازاریابی، مردم شناسی، انسان شناسی، روان شناسی، تاریخ، جغرافیا، علوم سیاسی و جامعه شناسی که فهم فرآیند پیچیده اجرایی، سیاسی، مالی و فرهنگی آن احتیاجمند اتخاذ رویکرد نظری جامعی است.

تمام این فعالیت های فرهنگی در جهت تحول مفهوم شهروندی در شهر و مدیریت شهری نمود پیدا میکند زیرا فرهنـگ مجموعـه ای از پدیده های رفتاری و ذهنی اکتسابی هر جامعه بوده کـه بـه آن جامعـه شخصیت و هویت بخشیده است و به همین دلیـل نیـز جامعـه تـلاش میکند به وسیله سازوکارهایی با انتقال آن از نسلی به نسل دیگـر خـود را بازتولید کند، شهر نوعی سازمانیافتگی اجتماعی در فضاست که باید آن را تولیدکننده دائم فرهنگ به شـمار آورد، در چنین حالتی بیشک شهر را باید بهترین بستر بـرای فرایند فرهنگسازی و مدیران شهری را تتاثیرگذار ترین افراد بر آن به حساب آوریـم.

هرچند در شکل گیری هویت فرهنـگ شهروندی مجموعه ای از نهادهای اجتماعی مانند رسانه هـا و مطبوعـات، احزاب سیاسی وغیره بـا توجـه بـه اهـدافشان در شـهر اثرگذارند اما فرهنگ ایرانی حاکی ار رابطه هویـت شـهروند بـا محـل فرهنگ زندگیش حکایت دارد، بنابر این شهرداری ها و شوراهای اسلامی شهرها به عنوان مسئول اصلی مدیریت شهری با در دست داشتن امکانات زیادی از جمله فرهنگسرا، خانه فرهنگ، نگارخانه، و کتابخانه و موزه و خانه موزه درسطح شهر ، صندلی ممتازی را در میزان اثرگذاری بر فرهنگ شهروندان دارند.

ایجاد تحول در مفهوم شهروندی و توسعه مفهوم آن به یاری فرهنگ و توریستی برای پیشبرد اهداف شهرداری و در نگاه کلان تر،اهداف کشور، از مهم ترین وظایف شوراهای شهر و شهرداری ها ست. با توجه به آنچه گفته شد، درمی یابیم که پیوست نگاری فرهنگی در راستای کاهش تضادهای فرهنگی و سیاسی شهروندان، مشارکت همه جانبه شهروندان در عرصه های مختلف مدیریت شهری، ارتقاء سرمایه های انسانی، اجتماعی و فرهنگی تمام ساکنین شهری،پرورش استعدادها، خلاقیت ها و نوآوری همراه با کارآفرینی و پویایی شهروندان یکی از مهم ترین اهداف و وظایف حوزه مدیریت شهری است.

در تمام سیاست گذاری ها، برنامه ریزی ها، اقدامات و فعالیت های انجام شده در حوزه مدیریت شهری همیشه باید بعد فرهنگ را مورد توجه قرار داد، زیرا هرگونه برنامه ریزی برای توسعه در هر حوزه ای بدون در نظر دریافت مؤلفه فرهنگ اثربخش نخواهد بود و توسعه عرصه های گوناگون جامعه بدون توسعه فرهنگ نه می تواند مداوم و پایدار باشد، و نه می تواند در جهت خودشکوفایی و تکامل انسانی قرار گیرد

مشارکت جویی و همکاری در امور مختلف اجتماعی، یکی از اصلی ترین ابعاد نمود فرهنگ شهروندی می باشد که متاسفانه در سالهای اخیر با کاهش همراه بوده و شهروندان آن را در حد متوسط رعایت نموده اند که این رخداد مطلوبی نیست .این عدم مشارکت را می توان در نتیجه بی تفاوتی اجتماعی و عدم فرهنگ تعاون و همکاری دانست، تحقیقات انجام شده نشان میدهد بین شرایط مالی - اجتماعی شهروندان و میزان مشارکت آنان در امور مختلف اجتماعی رابطه مستقیم وجود دارد؛ بدین معنی که هر چه افراد از پایگاه اجتماعی و مالی قوی تری برخوردار باشند، میزان مشارکت آنها در امور مختلف اجتماعی و نقش شهروندی بالاتر است و بالعکس که این امر بیانگر توجه بیشتر به فعالیت هایی از جنس توریستی است.

توجه بیشتر به توریستی شهری با توسعه یکپارچه مالی، زندگی تمام شهروندان را تحت تأثیر قرار خواهد داد، علاوه بر آن تدوین پیوست فرهنگی مراکز توریستی و در نظر دریافت بعد فرهنگی و اجتماعی در توسعه توریستی با حفظ فرهنگ و سلامت روانی جامعه تا حد زیادی در بهبود سطح زندگی شهروندان اثرگذار خواهد بود

به طورکلی الگوی رفتاری شهروندان و توریستان تابعی از منابع توریستی و مدیریت است که متأسفانه در چند سال اخیر به جز چند مورد محدود شاهد بی توجهی مدیران شهری به این حوزه بوده ایم و نتوانسته ایم آنچنان که شایسته است سهم قابل توجهی از توریستی را به کلان شهرها اختصاص دهیم. برای مثال شهر تهران با بیش از 8 میلیون جمعیت ثابت و 12 میلیون جمعیت شناور ظرفیت قابل توجهی برای شکوفایی توریستی داخلی و خارجی دارد و مدیران شهری می توانند با به کارگیری جاذبه ها و زیرساخت های موجود برای حاکم کردن روح توریستی در شهر و توسعه و بهره برداری بهینه از امکانات قدم های مهمی بردارند.

با ایجاد پیوست توریستی برای تمامی مراکز شهری می توان زنجیره ای محکم را برای توسعه توریستی ایجاد کرد که درنهایت باعث رشد همه جانبه در فرهنگ و اقتصاد شده و در جامعه روح نشاط ایجاد خواهد شد. در صورت توجه به اصل فرهنگ در فعالیت های توریستی شهری میتوان آن را جز معدود فعالیت های اجتماعی دانست که با تاثیر مثبت بر امر تبادل فرهنگی و توسعه مالی علاوه بر افزایش نشاط و امید بخشی در جامعه نقشی مثبت در برآورده شدن احتیاجهای شهروندی ایفا میکند که در نتیجه آن افزایش مشارکت در سایر حوزه های حقوقی و سیاسی شهروندی را شاهد خواهیم بود.

توریستی و فرهنگ باید به نحوی مورد توجه مدیران شهری قرار گیرد که تمامی ساخت وسازها، تصمیمات کلان شهری، اقدامات ترافیکی، بهره برداری از فضاهای سبز و ... همه و همه در راستای رشد ظرفیت های توریستی و جذب توریست و توسعه توریستی در شهرهای عظیم باشد و طرح و برنامه ها به صورت منطقه ای و با در نظر دریافت پتانسیل بخش های مختلف پیاده سازی گردد که نقش شهرداری ها و شوراهای اسلامی به عنوان قانون گذار و مجری در این امر بی بدیل است.

شهروندی و فرهنگ شهروندی محصول و محمل تعهد و مسئول بودن عناصر مختلف جامعه می باشد و برای تحقق آن احتیاجمند یک حرکت دو سویه هستیم، یکی از بالا به پایین که همان فرصت دهی و مشارکت جویی می باشد و دیگری حرکت از پایین به باال که همان مشارکت و فعالیت اجتماعی شهروندان برای حضور در عرصه های مختلف جامعه، به ویژه عرصه عمومی است که این دو لازم و ملزوم یکدیگرند و همیشه مشاهده شده است که در صورت توجه مدیران و تمرکز بر فعالیت های اجتماعی توسط حاکمیت، جامعه نیز در جواب این چرخه را کامل نموده و نتایج مطلوب مد نظر حاصل شده است.

datapad.ir: دیتاپد | مجله فناوری و تخصصی رایانه