نظارت بر رعایت اخلاق در پژوهش نباید دولتی باشد - مجله سرگرمی

دکتر سید محمد میری در گفت وگو با خبرنگاران با اشاره به گزارش نیچر در مورد تقلب سیستماتیک در مقالات بعضی کشورها از جمله ایران گفت: به نظر من گزارش نیچر درباره ایران مغرضانه نوشته نشده و مبتنی بر شواهد است و حتی در این گزارش از ایران صرفاً نوک قله کوه یخ را نشان داده شده است. ما مقاله ای که بتواند به طور دقیق درصد فساد در پژوهش و نشر ایران را تعیین کند نداریم. علت این امر هم آن است که سیستم پژوهش و تحقیقات وابسته به دولت است و از آن جایی که دولت، تمایلی به بیان حقایق مربوط به فساد در پژوهش و نشر را ندارد پس اجازه تحقیقات درست و صادقانه به آنالیز فساد را نمی دهد.

وی اضافه نمود: ما در کشور، در حوزه اخلاق در پژوهش مشکل ساختار داریم. یعنی مرجع رسیدگی به مسائل فساد اخلاق در پژوهش در ایران متفاوت با سایر نقاط جهان است. در ایران، این نهاد، زیرمجموعه ای از دانشگاه ها و یا زیرمجموعه ای از وزارتخانه های علوم و بهداشت است که این خود، عامل فساد واقعی و رانت اصلی است زیرا در همه جای جهان به جز ایران، مرجع قضایی و انتظامی رسیدگی به اخلاق در پژوهش، جایی خارج از آن دانشگاه و آن وزارتخانه است. بنابراین ساختار رسیدگی به این مسائل ایراد دارد. بدون استقلال این نهادهای قانونی، هیچ گاه نمی توانیم به حداقل استانداردهای جهان در عرصه پژوهش دست یابیم.

مدیرعامل انتشارات کوثر با طرح این پرسش که چطور انتظار داریم همان عضو هیئت علمی که در کمیته اخلاق در نشر سمتی دارد، به تخلف خود و یا همکارش درست رسیدگی کند؟ گفت: ما باید مانند کمیته ها و دادگاه های انتظامی که برای پزشکان در کشور داریم نهادهایی مستقل از وزارتخانه های علوم و بهداشت برای رسیدگی به شرایط اخلاق در پژوهش داشته باشیم. اگر رئیس یک دانشگاه تخلف پژوهشی می نماید اولین جایی که قرار است به آن رسیدگی کند کمیته اخلاق در نشر آن دانشگاه است که زیرمجموعه وی محسوب می گردد. وقتی معاون تحقیقات و فناوری یا معاون آموزشی وزیر بهداشت یا حتی خود شخص وزیر در کشوری مانند ژاپن تخلف پژوهشی کوچکی می نماید، هم عذرخواهی می نماید و هم مجبور به استعفا می گردد. در کشور ما مکرراً موارد تخلف در اخلاق پژوهش و نشر از معاونین وزرا، وزیر و روسای دانشگاه ها دیده شده است! در همین یک سال اخیر چندین مورد تخلف پژوهشی از افراد صاحب سِمت وجود داشته است که رسیدگی به آن صورت نگرفته است به این دلیل که مسئولان رسیدگی به این تخلف ها، زیرمجموعه این افراد صاحب سِمت بودند!

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره نقش مطبوعات و رسانه های آزاد در مقابله با تخلفات علمی گفت: مطبوعات و رسانه های آزاد، به سلامت جامعه یاری می نمایند. مطبوعات آزاد یعنی یک تحقیق میدانی درست با بودجه مناسب و انتشار آن تحقیق به طور دقیق. تحقیقات مستقل در مورد فساد در پژوهش های علمی در ایران وجود ندارد.

میری در پاسخ به سوالی درباره اجبار به مقاله نویسی در آموزش عالی ایران اعلام کرد: این سیستم ارزشیابی در کشور ما دو ایراد اساسی دارد. اول این که مشابه این سیستم ارزشیابی استاد و دانشجو در هیچ جای جهان وجود ندارد یعنی ساخته و پرداخته ذهن بیمار عده ای از مسئولین با تفکر مدرک گرایی است. من به این فرایند، سرطان اچ ایندکس می گویم. سایت علم سنجی در وزارت بهداشت، یکی از بزرگترین ظلم هایی بود که این نهاد به بدنه علمی کشور کرد. چه لزومی دارد اطلاعات دقیق و جزئی اعضای هیئت علمی را در یک سایت منتشر کنیم؟ این کار امنیت اطلاعات ما را در خطر قرار می دهد. اما موضوع مهم تر این است که ما به جای کیفیت علم، در حال رشد دادن به کمیت علم هستیم. عضو هیئت علمی و دانشجوی ما، شب ها خواب اچ ایندکس را می بیند و هدفشان این است که هر روز اچ ایندکس خود را بالاتر ببرند. این یعنی اعضای هیئت علمی را از داخل به سرطانی به نام اچ ایندکس مبتلا نموده ایم و داریم آن ها را از بین می بریم. متاسفانه مدرک گرایی یک بیماری قدیمی در کشور ماست و به ویژه در هشت سال اخیر به اوج خود رسیده است. ارزشیابی ضروری است اما چرا باید برای ارزشیابی متکی به عدد و رقم شویم؟ چرا برای ارزشیابی معیارهای کیفی را در نظر نگیریم؟ درست است که ما impact factor داریم اما جهان impact factor را کنار گذاشته و شاخص تاثیر اجتماعی یک مقاله را معرفی نموده است.

این محقق ادامه داد: ما باید بدانیم مقاله هایی که می نویسیم در زندگی مردم چه تاثیری گذاشته است. شاخصی با عنوان altmetrics ابداع شده است که آنالیز می نماید یک مقاله در زندگی روزمره مردم و اخبار چه قدر اثر گذاشته است. ما در کشور خودمان با هدف و سوءنیت تعیینی داریم علم را از داخل پوک می کنیم! دشمنان ما دارند برنامه ریزی می نمایند تا علم را از داخل بپوسانند. یکی از روش های آن هم این است که عضو هیئت علمی به جای آن که به اثربخشی مقاله فکر نمایند، معتاد به اچ ایندکس و دانشجو، معتاد به مقاله نویسی شده است.

وی اعلام کرد: دریافت نمایندگان جایزه نوبل تعداد مقالات بیشتری نوشته اند یا وزیر بهداشت و معاونان وی؟ فکر کردن به پاسخ این سوال باعث می گردد به اهمیت یا بی اهمیتی تعداد مقالات پی ببریم.

میری با بیان این که دو نوع درمان کوتاه مدت و بلندمدت برای مقابله با تخلفات علمی وجود دارد اضافه نمود: درمان بلندمدت، تغییر ساختار است و درمان کوتاه مدت، استفاده از مجرای قانونی است. در طی چهار سال گذشته که قانون مقابله با تخلفات علمی توسط همه نهادهای مسئول تایید و به وزارتین علوم و بهداشت ابلاغ شده است، بسته شدن چند سایت و شرکت مقاله نویسی را در جراید خوانده اید؟ چرا گزارش دقیقی از برخورد با این اماکن و معرفی به نهادهای قضایی در وب سایت دو وزارت خانه علوم و بهداشت وجود ندارد؟ تقلب در این زمینه باید به اطلاع همگان رسانده گردد.

مدیرعامل انتشارات کوثر ادامه داد: در مورد قضایایی که منجر به بین المللی شدن تخلفات علمی ایرانیان می گردد را تا چه حد پیگیری کردیم؟ 58 مقاله در نیچر سه سال پیش ریترکت شد!؟ آیا تا امروز پفراینده ای در مراجع قضایی برای سه یا چهار نفری که نقش اصلی را در این تخلفات داشتند و هویت آن ها برای همه افراد پیگیر تعیین است، ایجاد شد یا نه؟! آن ها کما فی السابق مشغول ادامه امور تخریبی خود علیه علم کشور هستند! اگر این افراد به مراجع قضایی معرفی شدند چرا گزارش آن به مردم اعلام نشد؟! قبل از این که نیچر در مقاله خود از تخلف کشوری صحبت کند، موظف است به بالاترین مقام کشور نامه ای ارسال کند و آن ها را دعوت به گفت وگو درباره مشکل کند. چرا وزارت علوم یا بهداشت یا نهاد دیگری که این نامه را دریافت نموده پاسخی به این نامه ندادند؟! اگر پاسخ می دادند باید در مقاله ذکر می شد. اگر نهاد پیگیر اخلاق در نشر یک نهاد مستقل بود ما پاسخ قطعی ای برای این پرسش داشتیم.

این محقق در خاتمه در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر تخلفات علمی پژوهشگران ایرانی در مجلات بین المللی گفت: باید آنالیز گردد چند نویسنده ایرانی بعد از اعلام خبر نیچر مبنی بر سلب اعتبار از 58 مقاله ایرانی پس از ارسال مقالات خود به مجلات با fast reject با دلایل نامعلوم رد مقاله ِشان روبه رو شدند؟! و چند مجله ما به دلایل نامعلوم از پایگاه های نمایه سازی بازماندند؟!

chinaro.ir: چین: سفر به کشور پهناور و باستانی، پکن، شانگهای ،گوانجو و هانگزو

cruisero.ir: کشتی کروز: سفری لوکس و در عین حال مقرون به صرفه به اقیانوس‌ها