جامه بی قواره برتـن کـوچـه هـا - مجله سرگرمی

معضلی که مختص یک محله و منطقه نمی گردد و هر روز می بینیم که در گوشه ای از شهر ساختمانی قدیمی تخریب شده و جای خود را به عمارتی بلندمرتبه و نوساز می دهد. اینکه خانه ها نوساز شوند و شهر رنگ و لعابی تازه به خود بگیرد اقدام ارزنده از سوی مدیریت شهری است. طرح تفصیلی هم به همین منظور تصویب و اجرا شدنش با جدیت تمام پیش رفت. اما از آنجا که در میانه راه با موانعی روبه رو شد، بازدهی مطلوبی که مد نظر مسئولان شهرسازی و شهروندان بود، دیده نشد. ترافیک، نبود جای پارک خودرو، بحران پذیر بودن محله ها و نمای دندانه ای معابر از دم دستی ترین مسائلی است که می توان به آنها اشاره نمود. معضل دیگر اینکه پای عده ای سرمایه گذار سودجو به میان آمد که برای سود و منفعت مادی خود، حتی در معابر باریکی که عرض شان به 2 متر هم نمی رسد، بلندمرتبه سازی نموده و می نمایند. در واقع می توان گفت، نوساز کردن بافت فرسوده در برخی محله ها و معابر نه تنها به چهره تهران زیبایی نبخشیده، بلکه آن را نازیبا هم نموده است. معضل ساختمان های بلندمرتبه در کوچه های باریک امروز تبدیل به دردسری برای مدیریت شهری شده چون اداره نمایندگان شهر بیشتر از مسائل پیش آمده به فکر خطراتی هستند که هنگام بحران این محله ها را تهدید می نماید.

• بیشترین ناهماهنگی بناها در شمیران و لویزان

سمیه عبداللهی-کارشناس شهرسازی دفتر خدمات نوسازی شمیران نو

نوسازی بافت فرسوده تهران و ایجاد شرایط رفاهی برای شهروندان موضوعی است که این روزها زیاد به آن پرداخته می گردد. اتفاق به ظاهر خوشایندی که در جای جای شهر رخ می دهد و البته شرق تهران هم از این قاعده مستثنا نیست. در هرکدام از مناطق 5 گانه شرق تهران شاهد رشد ساخت وساز هستیم که البته با توجه به ویژگی های هر منطقه شرایط آن فرق می نماید. منطقه 4 موقعیت جغرافیایی خاصی دارد. قسمت غربی آن از خیابان های عریض و بافتی نوساز برخوردار است و هرچه به سمت شرق منطقه برویم این ویژگی کمرنگ تر می گردد. وسعت بافت فرسوده در این منطقه خیلی به چشم نمی آید و به جز محله های اوقاف و شمیران نو و لویزان، باقی محله ها بافت فرسوده ندارند. بلندمرتبه سازی در معابر باریک بیشتر در محله های شمیران نو و لویزان دیده می گردد. در محله شمیران نو علاوه بر آپارتمان سازی در کوچه های کم عرض، ساخت و ساز غیراصولی هم صورت می گیرد.

برخی شهروندان بی توجه به قوانین معین شده از سوی معاونت شهرسازی منطقه، دست به ساخت وساز می زنند بی آنکه مجوزی برای این کار داشته باشند. سمیه عبداللهی کارشناس شهرسازی دفتر خدمات نوسازی شمیران نو در این باره می گوید: اغلب اهالی محله شمیران نو به قانون خاص خود عمل می نمایند. متأسفانه شهروندان متخلف هیچ ابایی از تذکرهای مدیران شهری ندارند و بی دغدغه ساخت وساز غیراصولی انجام می دهند و در کوچه های باریک و بن بستی که به زحمت می گردد تردد کرد ساختمان سازی می نمایند. نکته جالب این است که معضل بام فروشی در شمیران وجود دارد و بدون هیچ اقدام اصولی، طبقه ای به طبقات خود اضافه می نمایند. هر هفته که گشتزنی در محله انجام می دهیم با طبقه جدیدی که مهندسی ساز هم نیست روبرو می شویم. کوچه یاس 2 در خیابان شهید غافل، نمونه شاخص ساختمان سازی غیراصولی است. در معبری به عرض 2 متر ساختمانی 5 طبقه ساخته شده است. در صورتی که طبق طرح تفصیلی در معبری 6متری، شهروند مجاز به ساخت 4 طبقه است. کمی پایین تر از یاس 2، همین مشکل در کوچه های یاس 4 و یاس 9 دیده می گردد. عبداللهی متذکر می گردد ساختمان هایی که بدون رعایت اصول مهندسی بنا می شوند تاب آوری دربرابر زلزله یا حریق را ندارند و در هنگام بحران، خسارت زیادی به آنها وارد می گردد.

• رد پای سرمایه گذارها در لویزان

  در محله لویزان هم این مشکل وجود دارد اما به گونه خودش. در اینجا خبری از بام فروشی و ساخت وسازهای غیراصولی نیست اما بلندمرتبه سازی در معابر باریک و کم عرض به وفور دیده می گردد. امیر کرمی معتمد محله دراین باره می گوید: خیابان فرشادی مهم ترین معبر این محله است. از ابتدا تا انتهای آن که بروید با مشکل ساختمان سازی روبرو می شوید. حق با اوست در کوچه شهید ازگلی و یکی دو کوچه بعدتر، کوچه 22 بهمن ساختمان های بلندمرتبه دیده می گردد. معابری که به زحمت راه عبور یک خودرو را دارد و بدتر اینکه انتهای این 2 کوچه 2 مدرسه ساخته شده و همین جمعیت زیادی از دانش آموزان را روانه خیابان فرشادی می نماید.

کرمی ادامه می دهد: لویزان، محله خوش آب و هوایی است و به همین دلیل سرمایه گذارها را به اینجا کشانده است. آنها برای منفعت اقتصادی خانه های کلنگی را می خرند و به جای آن عمارتی 8 ـ9 طبقه می سازند. در یک کوچه کم عرض شما چند ساختمان بلندمرتبه می بینید. اگر در هرکدام 10-12 خانوار زندگی نمایند با یک حساب سرانگشتی محاسبه کنید چنـد نفـر در این ساختـمان ها سکونت دارند. کوچه اسلامی و عظیمی مصداق گفته اوست. کوچه های تودرتو که همه به هم راه دارند و رفت وآمد در آنها به کندی صورت می گیرد. با حجم جمعیتی که روز به روز اضافه می گردد می توان پیش بینی کرد با وقوع بحران چه خطری لویزانی ها را تهدید می نماید با این تصور که کوچه ها راه فراری ندارند.

• منطقه 8 کوچه باریک ندارد

  منطقه 8 نسبت به دیگر مناطق شرق تهران از وضعیت مطلوب تری برخوردار است. چون بیشتر معابر آن از عرض کافی برخوردار است و این مشکل خیلی کم به چشم می خورد. علی حنوک کارشناس شهرسازی دفتر خدمات نوسازی مجیدیه - کرمان می گوید: خوشبختانه اخیراً اتفاق خوبی در حوزه شهرسازی اتفاق افتاده است و آن این است که در معابر یک تا 2 متری اجازه ساخت وساز داده نمی گردد. طبق مصوبات طرح تفصیلی در کوچه های 6 متری، اجازه ساخت 4 طبقه داده می گردد. اگر 3 - 4 پلاک با هم تجمیع نمایند و مساحت آنها به 250 مترمربع برسد اجازه ساخت 5 طبقه داده می گردد.

• زیبایی محله همکاری شهروندان را می طلبد

بهناز خدادادی- کارشناس شهرسازی دفتر خدمات نوسازی محله صفا ـ زاهدگیلانی

اما در خصوص منطقه 13 فقط محله صفا و زاهد گیلانی کم و بیش با این مشکل روبرو است. فرسوده بودن بافت این محله ها باعث شده برخی از شهروندان تمایل به ساخت وساز نشان دهند و در این میان کم نیست کوچه های باریکی که ساختمان های بلندمرتبه در آنها ساخته شده است. بهناز خدادادی کارشناس شهرسازی دفتر خدمات نوسازی محله صفا - زاهدگیلانی در این باره می گوید: کوچه های باریک زیاد داریم اما بلندمرتبه سازی به آن معنا خیلی در این محله اتفاق نیفتاده است. اگر ساختمان چند طبقه ای در کوچه یک یا 2 متری وجود داشته باشد به دلیل این است که کوچه در طرح تفصیلی واقع شده است و باید عرض آن به 6 متر تغییر کند. این امر احتیاج به همکاری شهروندان دارد و خانه ها باید عقب نشینی نمایند.

حال پیش می آید در کوچه ای که 10 پلاک دارد. 3 نفر برای نوسازی اقدام نموده اند و باقی تمایلی به این کار ندارند. فرم کوچه دندانه ای می گردد و نه تنها به نتیجه مطلوب نرسیده ایم بلکه نمای کوچه هم نازیبا شده است. از دیگر معضلات پارکینگ های در انتظار این است که شهروندان نمی توانند از آن استفاده نمایند. ماشینی نمی تواند وارد کوچه گردد و امکان امدادرسانی به حداقل ممکن می رسد. در محله صفا از چنین کوچه های نما دندانه ای زیاد دیده می گردد. کوچه های خسرو منصوری، عابدینی، حلیمی و رفیعی مصداق شاخص گفته های خدادادی است.

• طرح تفصیلی، طرحی پر ایراد یا سازنده

  مناطق 14 و 15 هم همین مشکل را دارند چون درصد قابل توجهی از وسعت شان بافت فرسوده است. محله دولاب کوچه های آشتی کنان زیاد دارد. معابری که عرض برخی شان به 2 متر می رسد. کوچه عسگری در خیابان امیرسلیمانی و کوچه نظری و کدخدا در میدان شهید سعیدی از جمله معابری است که بیشتر از دیگر کوچه ها با این معضل روبرو است. اما در خصوص منطقه 15 مهدی حیدری کارشناس شهرسازی دفتر خدمات نوسازی مینابی متذکر می گردد، عمده بافت فرسوده منطقه در محله های مینابی، اتابک و ولی عصر(عج) دیده می گردد.

به گفته این کارشناس محله مینابی دارای 322 کوچه است که از این تعداد، 296 کوچه آن عرض کمتر از 6 متر دارند. او می گوید: در کوچه بن بستی که 8 ـ 9 خانه دارد و به همه شان اجازه ساخت وساز داده اند، اگر همه آنها اقدام به تجمیع یا نوسازی نمایند، شرایط کوچه نامطلوب می گردد. صرفاً نوسازی هدف اصلی ما نیست. وقتی صحبت از شرایط مطلوب می گردد یعنی یک محله از ویژگی های زندگی شهرنشینی برخوردار باشد.

با هر خانه کلنگی که خراب می گردد آپارتمانی 4 ـ 5طبقه جا خوش می نماید. یک خانوار تبدیل به 5 تا 10خانوار می گردد. باید برای هر آپارتمانی پارکینگ تعبیه گردد وگرنه خودروها سرریز کوچه و خیابان می شوند. به هنگام خطر این جمعیت چند 10 نفری باید از گذری باریک فرار نمایند و همین حوادثی جبران ناپذیر به بار می آورد. ایرادهایی به طرح تفصیلی وارد است و چون قوانین آن حساب نشده تصویب شده، چنین مسائلی به وجود آمده است. حیدری در ادامه متذکر می گردد طرح تفصیلی خوب است اگر همه شهروندان در کنار مسئولان برای اجرایی شدنش اقدام نمایند. اینکه در یک خیابان یا کوچه تعدادی برای نوساز کردن خانه کلنگی شان اقدام نمایند نتیجه اش فرم دندانه ای محله می گردد که نه تنها ساختمان های نوساز باعث زیبایی شان نشده بلکه آلودگی بصری هم ایجاد نموده است.

• ناهماهنگی در ساخت و ساز، چهره شهر را نازیبا نموده است

زهرا حاجی زاده- کارشناس برنامه ریزی شهری

اجازه ساخت وساز در معابر کم عرض اتفاق ناخوشایندی در حوزه شهری است که در این چند سال اخیر شاهد آن هستیم. شاید در ابتدای امر که مجوز آن از سوی شهرسازی صادر می شد دردسرهای آن خیلی نمود نمی کرد اما حالا که شهر تبدیل به جامه بی قواره ای شده که هر گوشه اش یک ساز می زند، این آشفتگی بیشتر به چشم می آید. طبق آمار به دست آمده از سوی وزارت راه و شهرسازی، 745 ساختمان با بیش از 12 طبقه در تهران وجود دارد. از این آمار تعداد قابل توجهی هم در شرق تهران واقع شده اند. این ساختمان ها در کنار خانه های کلنگی یک طبقه نوعی ناهماهنگی ایجاد نموده که با فرهنگ ایرانی خیلی سنخیت ندارد. به اعتقاد زهرا حاجی زاده کارشناس برنامه ریزی شهری، ای کاش قبل از اجرایی شدن طرح های عمرانی یا شهرسازی، درباره نحوه اجرای آن مطالعه بیشتری گردد. در بسیاری از موارد طرح ها بدون نقص به نظر می آیند اما به هنگام اجرا شدن، ایرادها خود را نشان می دهند. او می گوید: چه خوب بود وقتی قانونی تصویب می گردد، در آن زندگی بومی و فرهنگ ایرانی لحاظ گردد. به طور مثال بلندمرتبه سازی خاص زندگی های اروپایی است که با اصول آن آشنا هستند و خود را با این شرایط وفق می دهند. در صورتی که در ایران چون خارج از ساختار ملی ماست مسائلی به وجود می آورد. برای همین وقتی سراغ شهروندان می رویم تا در امر نوسازی شرکت نمایند، بیشترشان به خانه های حیاط دار عادت دارند و زندگی در خانه کلنگی را به آپارتمان نوساز ترجیح می دهند. موضوع دیگری که حاجی زاده به آن اشاره می نماید، ساختار ظاهری ساختمان های بلند است. او ادامه می دهد: وقتی ساختمانی بلند جلو ساختمان های کوتاه قرار می گیرد به غیر از ناهماهنگی دید بصری را کم می نماید. از نورگیری خانه ها می کاهد و همین باعث می گردد شهروند به مرور زمان شادابی خود را از دست بدهد. باید به این موضوع توجه داشت که تهران در چند صد سال پیش شکل گرفته است. اینکه بخواهد به جبر از فضای سنتی به زندگی مدرنیته شهری قدم بگذارد مستلزم رعایت یک سری اصول است. مشکل دیگر اینکه با اجرای طرح تفصیلی از آنجا که این طرح همزمان با هم در یک کوچه یا محله اجرا نمی گردد، برخی از خانه ها عقب نشینی می نمایند و برخی دیگر خیر و همین نمای دندانه ای به کوچه می دهد که می تواند زمینه ایجاد جرم را فراهم کند. گذشته از آن تردد سالمندان و افراد کم توان هم در این کوچه ها به سختی صورت می گیرد.

• مالکان علاقه زیادی به ساخت طبقات بیشتر دارند

محمدعلی کرباس فروشان- مدیر اداره تفصیلی منطقه4

اجازه ساخت وساز در معابر باریک، مسئله ای است که تهران در این چند سال اخیر با آن روبرو شده است. موضوعی که مدیریت شهری با هدف نونوار کردن بافت شهر، مجوزش را صادر کرد اما به جای زیباتر شدن منظر شهر و ایجاد رفاه برای شهروندان، آشفتگی در ساخت وسازها پیش آمده که امروز شاهد آن هستیم. در بین مناطق 5 گانه شرق تهران، منطقه 4 بیش از همه ساختمان های بلندمرتبه دارد که اغلب شان در محله های تهرانپارس، پاسداران و حسین آباد واقع شده اند. اما ساختمان های چند طبقه در کوچه های باریک اگرچه در دیگر مناطق هم کم و بیش دیده می گردد ولی شکل گیری شان در منطقه 4 به شکل دیگری است. در دیگر مناطق موضوع حاشیه های طرح تفصیلی و همکاری نکردن شهروندان دخیل است اما در منطقه 4 موضوع درآمدزایی به مراتب پررنگ تر است. از این رو سراغ محمدعلی کرباس فروشان مدیر اداره تفصیلی منطقه 4 می رویم.

طرح تفصیلی، طرحی کارآمد برای نوساز کردن بافت فرسوده تهران است که این روزها خود با بحران روبرو شده است. محمدعلی کرباس فروشان مدیر اداره تفصیلی منطقه 4 درباره این طرح می گوید: طرح تفصیلی وقتی ابلاغ شد قوانین آن به صورت پهنه بندی معین شد. یکی از ملاک های طرح تفصیلی عرض معبر و مساحت زمین بود. در صورتی که ملک 250 مترمربع باشد و در خیابانی با عرض بیشتر از 10 متر قرار بگیرد به آن تراکم 5 طبقه داده می گردد. هرچه از وسعت ملک و عرض خیابان کم گردد از تعداد طبقات کسر می گردد. او متذکر می گردد نشانی دقیق آپارتمان های بلندمرتبه در کوچه های باریک را به اطلاع او برسانیم تا برای آنالیز اقدام کند. کرباس فروشان ادامه می دهد: متأسفانه مالکان علاقه زیادی به دریافت مجوز برای ساخت طبقات بیشتر دارند چراکه سوددهی هدف اصلی آنهاست. اما از آنجا طرح تفصیلی قوانین خودش را دارد و به آنها اجازه ساخت طبقات بیشتر نمی دهد، برای ساخت وساز اقدام نمی نمایند. اما در خصوص مدرسه ای که انتهای کوچه 22 بهمن است. این مدرسه 3 بر دارد و طبق طرح تفصیلی از 3 جهت باید در ورود و خروج برای آن تعبیه کرد. کرباس فروشان محله شمیران نو را محله ای بی قانون می داند که برخی از شهروندانش خیلی به ضوابط شهری پایبند نیستند و می گوید: به تخلفاتی که در این محله صورت می گیرد واقف هستیم و به رغم تلاشی که می کنیم به نتیجه مطلوبی نرسیده ایم. چراکه خانه هایشان سند ندارد و قولنامه ای معامله می گردد.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما

مهسان بلاگ: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای مهسان