آشنایی با جنوبگان، باد خیزترین و سردترین قاره زمین - مجله سرگرمی

برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با bestcanadatours.com مجری مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.

جنوبگان، قاره جنوب زمین، سرزمینی افسونگر و مرموز است که با وسعتی به اندازهٔ کل اروپا، قطعه‌ای پوشیده از یخ را به خود اختصاص داده است. اما فراتر از زیبایی خیره‌کننده‌اش، جنوبگان قلمرویی از شرایط آب و هوایی افراطی است. در این مقاله سفری به این سرزمین یخ‌زده خواهیم داشت و بادهای سهمگین، سرمای استخوان‌سوز و رازهای پنهان در زیر یخ‌های قطبی را کشف خواهیم کرد.

سرزمین یخ: انبوهی از یخ و برف

قشر یخی جنوبگان به طور متوسط 1.9 کیلومتر ضخامت دارد و 90 درصد آب شیرین سیاره ما را در خود جای داده است. این حجم عظیم یخ، مانند یک غول یخ‌زده، بخش اعظم قاره را پوشانده و بر آب و هوای کل کره زمین تأثیر می‌گذارد. یخچال‌های عظیم جنوبگان به طور مداوم در حال حرکت و سرازیر شدن به سمت اقیانوس هستند. این یخچال‌ها، تکه‌های عظیم یخ به نام یخ‌تاق را جدا می‌کنند که می‌توانند به اندازه یک شهر شناور باشند.

بادهای سهمگین: طغیان دائمی باد در سرزمین یخ

جنوبگان به لقب «قاره باد» شهرت دارد. بادهای شدید و مداوم یکی از ویژگی‌های بارز این منطقه است. این بادها تحت تأثیر نیروی گریز از مرکز زمین و اختلاف فشار به وجود می‌آیند و می‌توانند به سرعت 300 کیلومتر در ساعت برسند. نیروی سهمگین بادها باعث می‌شود که دما حتی سردتر از آنچه که هست احساس شود و شرایط را برای هر موجود زنده‌ای غیرقابل تحمل کند.

اولین چیزی که با پا گذاشتن به جنوبگان متوجه می‌شوید، باد است. بادهایی که بی‌وقفه می‌وزند و گویی در جدالی دائمی برای تسخیر این سرزمین هستند. سرعت این بادها گاهی به 300 کیلومتر در ساعت هم می‌رسد، به اندازه‌ای که می‌تواند شما را از پا درآورد و حتی ساختمان‌های مستحکم را به لرزه درآورد.

تصور کنید روی صخره‌ای ایستاده‌اید و تماشاگر رقص باد با دانه‌های برف هستید. بادی که با تمام قدرت می‌وزد، سوت می‌کشد و صدایی گوش‌خراش ایجاد می‌کند. این بادها که با نام بادهای کاتاباتیک شناخته می‌شوند، در اثر اختلاف دمای زیاد بین فلات داخلی سرد جنوبگان و سواحل آن شکل می‌گیرند. هوای سرد و سنگین روی فلات به سمت پایین سرازیر می‌شود و در مسیر خود سرعت زیادی می‌گیرد.

این بادهای سهمگین تأثیر بسزایی بر شکل‌گیری سرزمین جنوبگان دارند. آن‌ها باعث فرسایش سنگ‌ها و یخ‌ها شده و چهرهٔ خاصی به این قاره بخشیده‌اند. همچنین، بادها باعث جابه‌جایی برف‌ می‌شوند و تپه‌های برفی عظیمی را به وجود می‌آورد.

لقب «بادخیزترین قاره زمین» به جنوبگان بی‌دلیل داده نشده است. بادهای شدید و مداوم یکی از ویژگی‌های بارز آب و هوای این منطقه است. این بادهای سهمگین، با خود ذرات ریز یخ را حمل می‌کنند که مانند تیغ برنده عمل کرده و می‌توانند پوست انسان را خراش دهند. تصور کنید در چنین شرایطی، بیرون رفتن از پناهگاه برای چند دقیقه هم می‌تواند خطرناک باشد. بادهای جنوبگان علاوه بر سختی‌هایی که برای انسان و جانوران به همراه دارند، نقش مهمی در شکل‌دهی پوشش یخی این قاره ایفا می‌کنند.

فاتحان یخ: نخستین کاوشگران جنوبگان

با اینکه جنوبگان در نگاه اول سرزمینی دور افتاده و غیرقابل سکونت به نظر می‌رسد، اما سابقه کشف آن به اوایل قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. اولین کاوشگران با کشتی‌های چوبی و تجهیزات ابتدایی، قدم به این سرزمین گذاشتند. نام‌هایی مانند فابین گوتلیب فن بلینگسهاوزن (Fabian Gottlieb von Bellingshausen) و ادوارد برنسفیلد (Edward Bransfield) از جمله پیشگامان کشف جنوبگان هستند. شرایط سخت آب و هوایی و دشواری‌های سفر، فتح این قاره را به چالشی بزرگ تبدیل کرده بود. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، کاوش و تحقیق در جنوبگان رونق بیشتری گرفت و پای انسان به نقاط دوردست‌تر این سرزمین نیز باز شد.

سرزمین یخ: رازهای پنهان در زیر پوشش سفید

برف و یخ حدود 98 درصد از مساحت جنوبگان را پوشانده است. ضخامت متوسط این لایه یخی به حدود 1.9 کیلومتر می‌رسد و در برخی نقاط حتی به 4.8 کیلومتر نیز می‌رسد. حجم عظیم این یخ‌ها، بخش قابل توجهی از آب شیرین کره زمین را تشکیل می‌دهد. اما رازهای جنوبگان تنها به سطح آن محدود نمی‌شوند. دانشمندان بر این باورند که در زیر این پوشش یخی عظیم، دریاچه‌های متعدد و وسیعی وجود دارند. این دریاچه‌های زیرزمینی، اکوسیستم‌های خاص خود را دارا هستند و زیستگاه گونه‌های منحصر به فردی به شمار می‌رへ行ند. کشف دریاچه وستوک (Wostok) در سال 1996، یکی از مهم‌ترین یافته‌های علمی در جنوبگان بوده است. بررسی‌های انجام شده روی این دریاچه، دانشمندان را به اطلاعات ارزشمندی در مورد تاریخچه زمین و احتمال وجود حیات در زیر یخ‌ها رهنمون کرده است.

خشکی بی‌انتها: سرزمین قطرات باران گمشده

جنوبگان خشک‌ترین قاره روی زمین است. میزان بارش سالانه در برخی نقاط آن به کمتر از 2 سانتی‌متر می‌رسد. دلیل اصلی این خشکی، سرمای شدید و وجود یخچال‌های عظیم است که مانع از تبخیر آب و تشکیل ابر می‌شود. در واقع، بیشتر نزولات جوی به صورت برف است که به مرور زمان روی هم انباشته شده و قشر یخی ضخیم قاره را به وجود آورده است.

سکوت گوش‌نواز: آرامش عمیق در قلب طوفان

با وجود بادهای سهمگین، جنوبگان یکی از ساکت‌ترین نقاط کره زمین است. دلیل این سکوت، فقدان پوشش گیاهی و موانع صوتی است. در این سرزمین یخ‌زده، صدا به راحتی در فضا منتشر شده و مسافت‌های طولانی را طی می‌کند. سکوت جنوبگان عمیق و گوش‌نواز است، اما گاهی اوقات با صداهای شکستن یخ‌های عظیم یا وزش بادهای تند شکسته می‌شود.

دنیای زیر یخ: اقیانوسی پنهان و مرموز

در زیر قشر ضخیم یخ جنوبگان، اقیانوسی به وسعت 14 میلیون کیلومتر مربع پنهان شده است. این اقیانوس پوشیده از یخ، زیستگاه موجودات دریایی منحصر به فردی است که به شرایط سخت و تاریک سازگاری پیدا کرده‌اند. ماهی‌های بدون فلس، انواع مختلفی از سخت‌پوستان و حتی پستانداران دریایی مانند فوک‌ها و نهنگ‌ها، ساکنان این دنیای زیر یخ هستند.

واحه‌های یخی: دریاچه‌های منحصربه‌فرد در قلب سرزمین یخ

دریاچه‌های زیر یخچال‌های جنوبگان، پدیده‌ای منحصربه‌فرد و رازآلود هستند. این دریاچه‌ها که توسط فشار عظیم یخ‌های بالایی از یخ‌زدن در امان مانده‌اند، می‌توانند صدها متر عمق داشته باشند. آب این دریاچه‌ها بسیار شور و حاوی انواع میکروب‌ها و موجودات تک‌سلولی است که در شرایط سخت محیطی سازگاری پیدا کرده‌اند. وجود این دریاچه‌ها نشان می‌دهد که زیر یخ‌های جنوبگان، اکوسیستم پنهان و جالبی در جریان است.

فسیل‌های گویای گذشته: رازهایی از زیر یخ بیرون می‌آیند

با ذوب شدن تدریجی یخچال‌های جنوبگان، گاهی اوقات فسیل‌های جانوران و گیاهان باستانی از زیر یخ‌ها بیرون می‌آیند. این فسیل‌ها، رازهایی از گذشته دور قاره جنوب و شرایط آب و هوایی آن را برای دانشمندان آشکار می‌کنند.

سرما تا مغز استخوان: رکورددار سرمای زمین

جنوبگان نه تنها بادخیزترین، بلکه سردترین قاره زمین نیز هست. میانگین دما در جنوبگان حدود 63- درجه سانتیگراد است که بسیار پایین‌تر از هر جای دیگری روی کرهٔ زمین است. در برخی نقاط، دما حتی می‌تواند به زیر 90- درجه سانتیگراد هم برسد، به اندازه‌ای که می‌تواند مایع بدن انسان را منجمد کند!

این سرمای جان‌سوز ناشی از چند عامل است. اولاً، جنوبگان در دورترین نقطهٔ زمین از خط استوا قرار دارد و نور خورشید به صورت مایل به آن می‌تابد. در نتیجه، زمین در این منطقه گرمای کمتری از خورشید دریافت می‌کند. دوماً، ارتفاع بالای میانگین سطح زمین در جنوبگان باعث می‌شود هوا رقیق‌تر شده و ظرفیت کمتری برای نگه‌داشتن گرما داشته باشد. سوماً، وجود حجم عظیمی از یخ و برف نیز باعث بازتاب نور خورشید به فضا می‌شود و از گرم شدن زمین جلوگیری می‌کند.

باور می‌کنید در چنین سرمایی، موجود زنده‌ای بتواند دوام بیاورد؟ اما طبیعت همواره شگفت‌انگیز است. برخی از گونه‌های جانوری مانند پنگوئن‌ها، با داشتن لایهٔ ضخیمی از چربی و پرهای متراکم، به خوبی با این سرمای طاقت‌فرسا سازگار شده‌اند.

بیابان یخ: خشک‌سالی در قطب جنوب

شاید برایتان عجیب باشد اما جنوبگان، با وجود حجم عظیمی از یخ، یکی از خشک‌ترین نقاط روی کرهٔ زمین به شمار می‌رود. میزان بارندگی سالانه در بیشتر نقاط جنوبگان کمتر از 200 میلی‌متر است که حتی از میزان بارندگی در برخی از بیابان‌های گرم هم کمتر است.

دلیل این خشکی آن است که هوای سرد ظرفیت بسیار کمی برای نگه‌داشتن رطوبت دارد. بنابراین، بیشتر رطوبت موجود در اتمسفر به صورت برف درمی‌آید و روی زمین انباشته می‌شود. این برف‌ها به مرور زمان فشرده شده و به یخ تبدیل می‌شوند و چرخهٔ خشکی در جنوبگان ادامه می‌یابد.

قلب یخ‌زده: رازهای پنهان در زیر یخ‌های قطبی

قشر یخی جنوبگان، که ضخامت آن در برخی نقاط به بیش از 4 کیلومتر می‌رسد، گنجینه‌ای از رازهای گذشتهٔ زمین را در خود جای داده است. حباب‌های ریزی از هوا که در اعماق این یخ‌ها محبوس شده‌اند، اطلاعات ارزشمندی در مورد ترکیب جو زمین در میلیون‌ها سال پیش در اختیار دانشمندان قرار می‌دهند.

سکوت گوش‌نواز: آرامشی که تنها در جنوبگان یافت می‌شود

شاید برایتان عجیب باشد، اما جنوبگان یکی از ساکت‌ترین نقاط کره زمین است. دوری از سکونت‌گاه‌های انسانی و فعالیت‌های صنعتی، باعث شده تا در این منطقه، آرامشی بی‌نظیر حکم‌فرما باشد. تنها صداهایی که به گوش می‌رسد، نجوا باد بر روی یخ‌ها، صدای شکستن یخچال‌های طبیعی و آواز پرندگان دریایی است. این سکوت مطلق، تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای افرادی است که به جنوبگان سفر می‌کنند.

سخن پایانی

جنوبگان، قاره جنوب زمین، سرزمینی است که با شنیدن نامش، تصویری از دشت‌های وسیع پوشیده از یخ و برف در ذهن تداعی می‌شود. سرزمینی که لقب «سردترین قاره زمین» را یدک می‌کشد و بادهای سهمگین آن شهره است. اما آیا جنوبگان تنها همین است؟ قطعا خیر. این قاره پهناور با وسعتی حدود 14 میلیون کیلومتر مربع، رازها و ویژگی‌های منحصر به فرد بسیاری در دل خود جای داده است. در این مقاله قصد داریم سفری مجازی به این سرزمین منجمد داشته باشیم و با گوشه‌هایی از دنیای یخ‌زده و شگفت‌انگیز جنوبگان آشنا شویم.