مصاحبه، استادیار دانشگاه تهران: تضاد ریاض و ابوظبی بیشتر می گردد، ائتلاف عربی در یمن سرانجام یافته است - مجله سرگرمی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، درگیری های اخیر که در عدن رخ داد ، اختلافات امارات با عربستان در حوزه تحولات جنوب یمن را عملا آشکارتر کرد. به منظور واکاوی این اختلافات و تاثیر آن بر جنگ یمن و چشم انداز مناسبات ریاض و ابوظبی در سایه این اختلافات، گفت وگویی با دکتر حسن احمدیان استادیار دانشگاه تهران و کارشناس تحولات غرب آسیا انجام دادیم که متن آن به شرح ذیل است:

خبرنگاران: اختلافات عربستان و امارات درباره یمن به ویژه در ارتباط با درگیری های اخیر عدن را چگونه می توان تحلیل کرد. بعضی تحلیلگران این اختلافات را جدی تلقی می نمایند و بعضی به دیده تردید به آن می نگرند. نظر شما در این زمینه چیست؟

احمدیان: از زمانی که محمد بن سلمان قدرت را در عربستان به دست گرفت، تحولی مهم در روابط ریاض و ابوظبی به وجود آمد. این تحول سبب شد تا عربستان و امارات در مسائل منطقه ای از جمله یمن به صورت کم سابقه ای به یکدیگر نزدیک شوند. اکنون یک بازبینی کلانی در روابط و رفتار منطقه ای امارات بروز پیدا نموده است. این موضوع سبب شده تا اختلافات و تضادهایی بین ابوظبی و ریاض به تدریج سر باز کند. از جمله این تضادها، یمن است. شما می دانید امارات تحت عنوان ائتلاف عربی به رهبری عربستان در جنگ یمن حضور دارد اما برخلاف این ائتلاف اعلام نموده است که ما نمی توانیم به این جنگ ادامه بدهیم و باید به دنبال رفتارهای دیگری باشیم. این موضعگیری در سطح کلان به معنای برون رفت از اتحاد و همگرایی است که بین دو کشور دستکم در یمن وجود داشت. لذا اختلافات و تضاد امارات با عربستان دور از انتظار نبود. برهمین اساس، بنده براین باورم که این تحولی بزرگ و مهمی است چرا که بر روی پرونده یمن و رفتار آینده ریاض در این کشور حتما اثرگذار خواهد بود.

با گذر زمان اختلافات ریاض و ابوظبی تعمیق، شکاف ها آشکارتر و تضادها بیشتر خواهد شد.

خبرنگاران: آیا اختلافات امارات با عربستان با گذر زمان عمیق تر خواهد شد؟

احمدیان : بنده معتقدم که دو کشور به این سمت در حرکت هستند یعنی با گذر زمان اختلافات ریاض و ابوظبی تعمیق، شکاف ها آشکارتر و تضادها بیشتر خواهد شد. البته ممکن است که دریک مرحله تضادهای دو کشور کنترل گردد منتها واضح است که امارات و عربستان از مرحله همراهی راهبردی درمسائل منطقه ای که به یگانگی رسیده بودند، از این مرحله گذشته اند لذا به دنبال این گذر و تغییر به تدریج تضادها در روابط دو کشور بروز پیدا خواهد نمود.

در این چند سالی که عربستان در مناطق جنگی با انصار الله متمرکز بود، امارات در مناطق جنوبی یمن سرمایه گذاری کرد. این دو روندی بود که امارات و عربستان در جنگ یمن دنبال کردند. انتها این دو روند امروز به صورت اختلافات و تضادها آشکار شده است.

خبرنگاران: ریشه اختلاف و تفاوت دیدگاه عربستان و امارات در یمن چیست؟ بعضی معتقدند عربستان خواستار یکپارچگی یمن است منتها یمنی که عبدربه منصور هادی رئیس جمهور مستعفی و فراری و دست نشانده ریاض رهبری را آن به عهده داشته باشد ولی امارات با حمایت از جدایی طلبان جنوب یمن خواستار تجریه این کشور است. نظر شما در این زمینه چیست؟

احمدیان: اگر به این موضوع به صورت یک روند نگاه کنیم، عربستان تمرکزش در بحران یمن و جنگی که به این کشور تحمیل کرد، بر روی انصارالله بود. معیار گفتمان ریاض هم ایران بود. پس ایران در محور سخنان، تبلیغات و راهبرد یمنی عربستان بوده است. در ابتدا امارات با عربستان کاملا همراه شد، اما به تدریج در یک روند موازی ابوظبی در مناطق جنوبی یمن متمرکز شد و از آنجا بود که گفتمان تقسیم یمن گسترش پیدا کرد و اماراتی ها کم کم به این سمت متمایل تر شدند. آنان یک سری منافع کلان را برای خودشان در مناطق جنوبی یمن به ویژه در عدن و جزیره سوکاترا تعریف کردند. در این چند سالی که عربستان در مناطق جنگی با انصار الله متمرکز بود، امارات در مناطق جنوبی یمن سرمایه گذاری کرد. این دو روندی بود که امارات و عربستان در جنگ یمن دنبال کردند. انتها این دو روند امروز به صورت اختلافات و تضادها آشکار شده است. درحقیقت، این دو روند نمی توانند وحدت و اتحاد امارات با عربستان را همچنان حفظ نمایند زیرا این دوکشور استراتژی و نقاط متفاوتی را هدف گرفته اند.

ریاض امکان شکل دهی به روندهای مناطق جنوبی یمن را از دست داده و این درحالی است که عربستان در شمال یمن هم به اهداف مهمی دست پیدا ننموده است. لذا ریاض چیزی دندان گیری در جنگ یمن به دست نیاورد و تنش ریاض با امارات بیشتر ناشی از استیصال است.

خبرنگاران: با توجه به این که نیروهای جدایی طلب جنوب که مورد حمایت امارات هستند، کاخ ریاست جمهوری و مراکز تحت سیطره منصور هادی را در عدن به تصرف خود در آوردند، بعضی تحلیلگران معتقدند این اقدام کفه توازن قوا را در جنوب یمن به نفع امارات سنگین تر نموده چرا که عربستان نتوانسته از مهره دست نشانده خودش یعنی منصور هادی حمایت کند. تحلیل شما در این زمینه چیست؟

احمدیان: همانطوری که عرض کردم اماراتی ها بر جنوب یمن متمرکز شده اند. در زمانی که انصارالله از مناطق جنوب مجبور به عقبگرد شد، این وضعیتی ایجاد شد که در آنجا امارات از یک سری جریان ها از جمله جریانی که قبلا به دنبال تجزیه یمن بود و هست، حمایت کرد. امارات در جنوب یمن بین این جریان ها قوی تر و بالاتر از عربستان است. همانطوری که قبلا عرض شد عربستان تمرکزش انصارالله بود، بنابراین، صندلیی که امارات در جنوب یمن دارد، عربستان فاقد آن است. بر همین اساس ریاض امکان شکل دهی به روندهای مناطق جنوبی یمن را از دست داده و این در حالی است که عربستان درشمال یمن هم به اهداف مهمی دست پیدا ننموده است. لذا ریاض چیزی دندان گیری در جنگ یمن به دست نیاورد و تنش ریاض با امارات بیشتر ناشی از استیصال است.

واقعیت هایی که اماراتی ها در نظر گرفتند، سعودی ها آنها را در نظر نگرفتند. سعودی ها تصور می کردند که امکان شکست انصارالله وجود دارد، بنابراین، در مرحله دوم بعد از شکست انصارالله می توان بر روی جنوب یمن و وحدت کامل متمرکز شد و زمینه تشکیل حکومتی که تابع ریاض است، فراهم گردد. این اتفاق نیفتاد. وقتی که مرحله اول بازنده شد، مرحله دوم روی آمد و امارات تغییر استراتژی داد و تنش ایجاد و باعث شد که صندلی امارات تقویت گردد. همچنین صندلی جریان هایی که مورد حمایت ابوظبی در جنوب یمن هستند، تقویت شد. بنده معقتدم که این یک عقبگرد جدی برای سعودی ها محسوب می گردد.

سعودی ها از رفتار جدید اماراتی ها ناراضی هستند. این موضوع را می توان در تحلیل نویسندگان نزدیک به حاکمیت در ریاض دید. اینکه بن سلمان به استقبال بن زاید نرفت، بیان آشکاری از ناراضایتی ریاض از رویکرد جدید امارات در خصوص ایران است و این پیغام جدی ولیعهد عربستان به همتای سعودی خود است.

خبرنگاران: شما می دانید که ولیعهد امارات به تازگی به عربستان سفر کرد و در فرودگاه جده مورد استقبال خالد برادر بن سلمان نهاده شد. آیا استقبال در این سطح براساس پروتکل بوده یا سعودی ها می خواستند یک پیغام سیاسی به ابوظبی بدهند؟

احمدیان: سعودی ها از رفتار جدید اماراتی ها ناراضی هستند. این موضوع را می توان در تحلیل نویسندگان نزدیک به حاکمیت در ریاض دید. هرچند که رسماً اعلام موضع نشده تا تنش بین دو کشور گسترش پیدا نکند ولی این که در سال های اخیر هرگاه محمد بن زاید ولیعهد امارات به عربستان می رفت مورد استقبال محمد بن سلمان همتای سعودی خود قرار می گرفت و بالعکس. این یک پروتکل و سنتی بود که وجود داشت و بدان عمل می شد. اما در سفر اخیر محمد بن زاید به عربستان این پروتکل و سنت تعییر کرد و دلیلش این است که پرونده یمن ظاهرا به خالد بن سلمان منتقل شده و ایشان این پرونده را پیش می برد. بنابراین، به دنبال گفت وگو هایی که دوکشور در خصوص یمن انجام می دهند، خالد بن سلمان از ولیعهد امارات استقبال نموده است. طبعا مذاکرات محمد بن زاید با مقامات ریاض فراتر از تحولات یمن بوده و ایران یکی از محورهای این گفت وگوها بوده است. اینکه بن سلمان به استقبال بن زاید نرفت، بیان آشکاری از ناراضتی ریاض از رویکرد جدید امارات در خصوص ایران است و این پیغام جدی ولیعهد عربستان به همتای سعودی خود است.

خبرنگاران: فرمودید سعودی ها از نزدیک شدن امارات به ایران ناراضی هستند آیا می توانید در این باره بیشتر شرح دهید؟

احمدیان: بعد از ساقط شدن پهپاد آمریکایی توسط ایران بر فراز آب های منطقه ایش در خلیج فارس پیغام و هشداری به اماراتی ها داده شد چراکه این پهپاد از خاک امارات به پرواز در آمده بود. اماراتی ها یک بازبینی را آغاز کردند. آنان تصور نمی کردند که ایران امکان نظامی و در واقع آن جرات نظامی را داشته باشد که با آمریکا مستقمیاً درگیری گردد. وقتی که ایران با یک سرمایه آمریکایی به این شکل برخورد کرد، اماراتی ها به این نتیجه رسیدند، کشورشان هدف خیلی راحتی برای ایران است. لذا آن هشدار را جدی گرفتند و باعث شد، یک بازبینی صورت بگیرد. براساس اطلاعاتی که وجود دارد، امرای هفتگانه امارات نشستی را تشکیل دادند و تصمیم گرفتند رویکرد کشورشان در قبال ایران تغییر کند، چرا که امارات تحمل ضربه ای به سطح ضربه ای که به پهپاد آمریکایی وارد شد را ندارد.

اکنون عربستان خود را در مقابل ایران قدرتمندی می بیند که توان مقابله با آن را ندارد. این درحالی است که برای سعودی ها روشن شده آمریکایی ها برای آنها نخواهند جنگید.

اقتصاد امارات اقتصادی نیست که تحمل ناامنی و بی ثباتی را درمنطقه داشته باشد. به هرحال، بعد از نشست امرای امارات، رئیس دستگاه امنیتی این کشور و بعد از او رئیس گاردساحلی امارات به تهران سفر آمدند و توافقاتی در ایران بین دو کشور صورت گرفت. این توافقات درچارچوب توافقاتی بوده که از سال 2013 به این سو متوقف شده بود. این تغییر رویکرد امارات درقبال ایران برای عربستان خوشایند نبود. ریاض برای مقابله با ایران به دنبال متحد در منطقه است. اکنون عربستان خود را در مقابل ایران قدرتمندی می بیند که توان مقابله با آن را ندارد. این درحالی است که برای سعودی ها روشن شده آمریکایی ها برای آنها نخواهند جنگید.

خبرنگاران: آیا اختلافاتی که عربستان با امارات پیدا نموده به معنای تنها شدن و تضعیف عربستان در منطقه است؟

احمدیان : حتما همین طور است. ما نمی توانیم بگوییم عربستان به استیصال رسیده واحتمالا باید منتظر تغییرات جدی در عربستان باشیم. این اتفاقی است که باید دریاض تصمیم گیری گردد. منتها مهمترین متحد عربستان در پرونده ای که ریاض درگیر آن است، سیاستش تغییر نموده و معنی این تغییر رویکرد آن است که عربستان در یمن تنها شده است. این کشور با ائتلافی از چند کشور وارد جنگ یمن شد، کم کم این کشورها خود را کنار کشیدند و امارات مهم ترین متحد عربستان در این جنگ باقی ماند. اکنون رویکرد ابوظبی در قبال عربستان تغییر و اعلام نموده است که از جنگ یمن خارج خواهد شد. طبعا این به معنای ایزوله شدن عربستان در یمن و منطقه است.

اماراتی ها نمی خواهند تنش با عربستان گسترش پیدا کند بلکه به دنبال مهار آن هستند.

خبرنگاران: شما می دانید شورای انتقالی در جنوب یمن مورد حمایت امارات است، این شورا پس از تصرف مراکز وابسته به منصور هادی در عدن، دعوت ریاض را برای مذاکره پذیرفت. آیا پذیرفتن این دعوت با چراغ سبز امارات بوده است؟ به این معنا که اماراتی ها به نیروهای مورد حمایت خود گفته اند حالا که شما در میدان عمل دست برتر را دارد، بروید و از موضع قدرت در مذاکرات شرکت کنید.

احمدیان: حتما همین طور است. عرض بنده این است که امارات در مسائل یمن و تحولات منطقه رویکردشان چرخش پیدا نموده است. این چرخش بدین معنا نیست که به دنبال تنش با عربستان باشند لذا می خواهند این تنش را مهار نمایند. درست است عربستان از اماراتی ها ناراضی است و به آنها تشر می زند و محمد بن سلمان به استقبال ولیعهد امارات نمی رود. ریاض با چنین عملنمودهایی می خواهد ناراضتی خود را به ابوظبی نشان دهد با این حال، اماراتی ها نمی خواهند تنش با عربستان گسترش پیدا کند بلکه به دنبال مهار آن هستند.

امارات دیگر به دنبال این نیست که تنش با حوثی ها ادامه بدهد. قطعا این تغییر رویکرد در سطح عملیاتی و نظامی به زیان عربستان و به سود انصارالله خواهد بود.

خبرنگاران: اختلافاتی که عربستان و امارات در جنوب یمن با یکدیگر دارند، این احتمال وجود دارد که اختلافات مزبور ائتلاف عربی را تحت تاثیر خود قرار داده و توان عملیاتی عربستان در یمن را کاهش دهد. این اختلافات چقدر می تواند در روند جنگ یمن تاثیرگذار باشد؟ آیا این اختلافات می تواند به نفع حوثی ها و انصارالله باشد؟

احمدیان : حتما همین طور است. این مسئله چند لایه دارد. یک لایه تبلیغاتی است. عربستان عملا تنها شده و این یک شکست تبلیغاتی و سیاسی برای ریاض محسوب می گردد. دوم این که در سطح عملیاتی تنها کشوری که به عنوان دومین بازیگر در جنگ یمن نقش ایفا می کرد، امارات بود. اکنون ابوظبی با تغییر رویکردی که در پیش گرفته، دیگر به دنبال این نیست که تنش با حوثی ها ادامه بدهد. قطعا این تغییر رویکرد در سطح عملیاتی و نظامی به زیان عربستان و به سود انصارالله خواهد بود.

ائتلاف عربی عملا خاتمه یافته است البته عربستان امکان اقتصادی ادامه جنگ در یمن را دارد منتها سعودی ها به این جمع بندی وافع بینانه نزدیک تر شده اند که امکان برد درجنگ وجود ندارد و باید با حوثی ها به یک توافقی برسند که حداقل نگرانی های امنیتی عربستان را تامین کند.

خبرنگاران : با توجه به اختلافات عربستان و امارات شما فرجام ائتلاف عربی در جنک یمن را چطور ارزیابی می کنید ؟

احمدیان: ائتلاف عربی در همان سال اول که تعیین شد انصارالله به این راحتی شکست نمی خورد، عملا پروژه اصلی اش بازنده شد. این پروژه تصرف یمن و تغییر وضعیت سیاسی و نظامی در این کشور بود. البته سعودی ها اصرار می کردند که می توان این پروژه را ادامه داد. بر همین اساس، هر از گاهی یک عملیات گسترده ای را آغاز می کردند و هربار نیز شکست می خوردند. اکنون واقعیت ها خودشان را به عربستان دارند تحمیل می نمایند. ابتداء تغییر رویکرد در قبال جنگ یمن از کشورهای دورتر آغاز شد و الان به نزدیک ترین کشور به ریاض رسیده است. این واقعیتی است که هم اکنون درحال تحمیل شدن به عربستان است.

به اعتقاد من بحث هایی که سعودی ها با انصارالله انجام داده اند، بحث های جدی هستند. سعودی ها به تدریج به این واقعیت مطلع شدند که امکان برد نظامی در یمن برای آنان تقریبا محال است . مقامات ریاض به دنبال راهی هستند که یک مقدار از نگرانی های امنیتی شان را تامین کند و در عین حال از فشاری که در ابعاد سیاسی، حقوقی و نظامی متحمل می شوند، نجات پیدا نمایند. به همین لحاظ، معتقدم که ائتلاف عربی عملا خاتمه یافته است. البته عربستان امکان اقتصادی ادامه جنگ در یمن را دارد منتها سعودی ها به این جمع بندی واقع بینانه نزدیک تر شده اند که امکان برد در جنگ وجود ندارد و باید با حوثی ها به یک توافقی برسند که حداقل نگرانی های امنیتی عربستان را تامین کند.

خبرنگاران: شما چشم انداز اختلافات ریاض- ابوظبی در یمن را چگونه می بیند؟ انتها این اختلافات به کجا خواهد رسید؟

احمدیان: فرآینده های مختلفی در این زمنیه قابل طرح است و نمی توان گفت که این اختلافات به کجا می رسد. حقیقت این است که عربستان و امارات دیگر مثل گذشته کاملا با همدیگر هماهنگ نخواهند بود. ممکن است این اختلافات به مرحله تنش میان ریاض ابوظبی منجر گردد. با توجه به روحیاتی که محمد بن سلمان دارد، ایجاد این تنش بعید به نظر نمی رسد.

اگر اختلافات عربستان و امارات گسترش یابد، ممکن است دو کشور در پرونده های مختلفی در برابر یکدیگر قرار بگیرند.

خبرنگاران: آیا ممکن است این تنش به مرحله دشمنی برسد یا به دور شدن هرچه بیشتر ابوظبی از ریاض منجر گردد؟

احمدیان: تصور نمی کنم به مرحله دشمنی برسند زیرا هر دو کشور مایل به ایجاد تنش در سطحی نیستند که به دشمنی میان آنها منجر گردد. نشانه هایی هم وجود ندارد که به این سطح از تضاد برسند. با وجود این، اگر اختلافات عربستان و امارات گسترش یابد، ممکن است دو کشور در پرونده های مختلفی در برابر یکدیگر قرار بگیرند و در نهایت کنشها بین ریاض ابوظبی آنها به صف بندی های متضادی در منطقه بکشاند.

خبرنگاران: از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید ممنونم

احمدیان: ممنون من هم از شما تشکر می کنم

گفت وگو از عباس سیدمیر جمکرانی

dorezamin.com: دور زمین: سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده!

iraniro.ir: تور داخلی ایران: گردشگری ایران، سفر به مشهد، اصفهان، تهران، کیش، قشم، یزد، تبریز، اخبار ایران