باربَد و تبادل نظر با شاه به زبان موسیقی - مجله سرگرمی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری خبرنگاران- بارها شنیده ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل کوشش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و عظیمان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه چینی از این خرمن دانش و فرهنگ،از جلد اول کتاب تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران تألیف دکتر علی اکبر ولایتی که به سال 1392 در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده ایم.

باربَد نام آورترین موسیقی دان و خنیاگر ایرانی پیش از اسلام است که در دوره ساسانیان می زیست.

موسیقیدانی و خنیاگری در دوره ساسانیان ارج و اهمیت بسیار داشت و نوازندگان و خنیاگران مقام بلندی در طبقه بندی حکومت داشتند، چنان که اردشیر بابکان خبرنگارانن را در طبقه ویژه ای جای داد. موسیقی در ایران آن روزگار آن چنان ارزشی داشت که گفته اند بهرام گور، برای بهره مندی عموم مردم از این هنر، 2 هزار رامشگر هندی به ایران آورد.

باربد رئیس یا سررامشگر دربار خسروپرویز بود و مقام او در موسیقی پیش از اسلام ایران چنان است که هنوز هم نماد موسیقی دانی و خنیاگری ایران به شمار می آید.

گفته اند که وی به خسروپرویز بسیار نزدیک و در وی تأثیرگذار بود. بیشتر نویسندگانی که درباره او مطلب نوشته اند او را هنرمندی افسانه ای و فرزانه ای بی مانند نشان داده اند که با استفاده از هنر و با نوای چنگ و آواز خود، مسائل دیگران را حل می کرد و اگر کسی، حتی شیرین، همسر سوگلی خسروپرویز، حاجتی داشت؛ اما جرئت گفتنش نبود، از باربد کمک می خواست تا او با ساز و آواز به گوش خسرو برساند. در کتاب های تاریخ از پایمردی های او در این باره سخن ها رفته است. از جمله روایتی افسانه وار هست که در آن باربد، با آوازی جان گداز، خسروپرویز را از مرگ شبدیز، اسب مورد علاقه اش مطلع می نماید و میرآخورِ اسب را از مرگ نجات می دهد.

در داستان های باربدی آمده است که او 360 نوا، با نام های جداگانه، ساخته بود که در هر روزی از سال یکی از آنها نواخته می شد. نظامی در خسرو و شیرین نام 30 نوای او را برشمرده است؛ از جمله مروای نیک، آرایش خورشید، ماه بر کوهان، رامش جان، نیمروز، سروستان، مهرگانی، سبز در سبز، کیک دری، کین سیاوش، شبدیز، نخجیرگان، سادُروان، مروارید.

از اینکه گفته اند که او درخواست های مردم و عظیمان را ضمن اجرای نواها و آهنگ های خود به گوش شاه می رساند و برمی آید که آهنگ های او همراه با شعر و کلام بوده است که خود او آنها را می سرود و به آواز اجرا می کرد به سخن دیگر خود شعر و آهنگ می ساخت، خود می نواخت و خود نیز می خواند؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که وی شاعر بسیار توانایی هم بود. کسی که برای هر 360 روز سال، افزون بر آهنگ سازی که خود هنر عظیمی است، شعر بسازد، شاعر یا ترانه سرای عظیمی نیز هست. ظاهراً این سنت آهنگ سازی، شاعری، نوازندگی و خوانندگی و گرد آمدن همه این هنرها در یک کس در ایران پیشینه طولانی دارد و پس از باربد، این سنت به رودکی، ابوحفص و سغدی، فرخی سیستانی و دیگران و در روزگار ما به عارف قزوینی به میراث رسید. سامانیان که نسبت و نسبت خود را به ایران پیش از اسلام می رساندند، این سنت ادبی، موسیقایی و خنیاگری را در دربار خود احیا کردند.

اگر شعر بوی جوی مولیان را که رودکی برای امیر سامانی خواند و توانست وی را به پایتخت برگرداند، با داستان مردن شبدیز قیاس کنیم، ادامه این سنت را در دوره پس از اسلام نیز درمی یابیم. با این تفاوت که در ایران پیش از اسلام موسیقی بر شعر تقدم و فزونی داشت اما پس از اسلام، بر اثر دگرگونی ارزش ها، شعر بر موسیقی تقدم و فزونی یافت.

در دوره ساسانیان، افزون بر باربد نوازنده - شاعران دیگری نیز سراغ داریم: نکیسا، رامتین، بامشاد و دیگران.

با توجه به نام الحان و نواهای باربد می توان موضوع آنها را به چهار بخش تقسیم کرد:

1. یادکردِ لوازم و اسباب شوکت و حشمت خسروپرویز؛ از جمله هفت گنج، تخت ارشیر، گنج باد و گنج گاو؛

2. مسئله نام و ننگ و عظیمداشت قهرمانان ملی و یادکرد کردارهای پهلوانی خبرنگارانن مانند کین سیاوش، کین ایرج، سیاوشان؛

3. ارج نهادن به سنت های فرهنگی و پاسداری از آیین های پیشینیان؛ از جمله آیین جمشید، نوروز کیقباد، ساز نوروز، نوروز عظیم؛

4. توجه به زیبایی های طبیعت و توصیف جلوه های آن؛ از جمله آرایش خورشید، سبز در سبز، ماه بر کوهان، نوبهاری، روشن چراغ.

4104/

pbmusic.ir: نوای پرنده پارسی | مجله موسیقی و هنری

balio.ir: بالیو | مجله گردشگری و مسافرتی

etre-yas.ir: مجله عطر یاس، محلی برای همفکری استارتاپی