ایرانیان چرا و به کجا مهاجرت می کنند؟ - مجله سرگرمی

شهفرایند در ادامه می نویسد: اما ایرانیان در این سال ها بیشتر به کدام کشور ها مهاجرت کرده اند و مهم ترین دلایل مهاجرت آنان چیست؟ رصدخانه مهاجرتی ایران در پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه صنعتی شریف به تازگی سالنامه مهاجرتی ایران را منتشر کرده است که در آن تصویری از مهاجران جهان، ایرانیان ساکن در کشور های دیگر، مهاجرت های اجباری و انگیزه های مهاجرتی ارایه داده است. این داده ها برگرفته از پایگاه داده مهاجرت دوجانبه بانک جهانی و آمار بخش جمعیت سازمان ملل و برخی پژوهش های آماری دیگر است.

ایرانیان بیشتر به کجا مهاجرت می کنند

براساس داده های سالنامه مهاجرتی ایران، کشور های دارای بیشترین جمعیت ایرانی (افراد متولد ایران) امارات متحده عربی، ایالات متحده آمریکا، کانادا، آلمان، انگلستان، ترکیه، سوئد، استرالیا، کویت، هلند، قطر، فرانسه، نروژ، اتریش، دانمارک، ایتالیا، عراق، سوییس و بلژیک هستند. آمار های سال 2019 نشان می دهد به طور کلی یک میلیون و 301 هزار و 975 ایرانی به این کشور ها مهاجرت کرده اند، درحالی که در سال 1990 آمار ایرانیان مهاجر در کل جهان 631 هزار و 339 نفر بوده است.

آمار های جهانی همچنین می گوید غالب ایرانیان مهاجر تحصیلکرده و متخصص اند. وضع مهاجران ایرانی در کشور های حوزه OECD یعنی کشور های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی نشان می دهد اولین گروه شغلی در میان ایرانیان در این کشور ها متخصصان هستند. سالنامه مهاجرتی ایران در ادامه در این باره نوشته است: همچنین به طور کلی فرایند تعداد متخصصان از نیروی کار ایرانی در این کشور ها صعودی بوده است و از 25 درصد در سال 2000 به 29.6 درصد در سال 2015 افزایش یافته است. دومین گروه شغلی ایرانیان در این کشور ها کارکنان ارایه خدمات و کارکنان فروش و بازاریابی بوده اند و کارکنان ماهر بخش کشاورزی و شیلات کمترین درصد ایرانیان در بازار کار کشور های OECD بوده اند.

نخستین مقصد مهاجران ایرانی

داده های سازمان ملل می گوید آمریکا نخستین مقصد مهاجران ایرانی است. آمار ایرانیان در این کشور بر اساس دو معیار ارایه می شود: طبق آخرین آمار موجود یعنی سال 2017 جمعیت ایرانیان ساکن در آمریکا بر اساس محل تولد ایران به 395 هزار نفر رسیده است. این رقم بر اساس اصالت ایرانی هرچند محل تولد خاک آمریکا باشد، به 477 هزار نفر می رسد. اغلب این ایرانیان یعنی بیش از74 درصد آنان دارای تحصیلات بالاتر از دیپلم هستند و حدود 72 درصد آنان در سن کار یعنی از 18 تا 64 سال قرار دارند: درصد افراد با تحصیلات تکمیلی یا دوره های حرفه ای نیز رو به افزایش بوده و 29 درصد ایرانیان بالاتر از 25 سال ساکن آمریکا دارای تحصیلات تکمیلی هستند.

دریافت تابعیت آمریکایی ایرانیان در دوران ریاست جمهوری ترامپ کاهش یافته است، اما آمار ها می گوید از سال 2010 تا 2018 هر سال بین 8 تا 10 هزار نفر ایرانی تابعیت این کشور را دریافت می کردند. در این سال ها تعداد ایرانیانی که توانسته اند اقامت دائم قانونی این کشور را دریافت کنند یا ویزا های موقت کاری و تحصیلی بگیرند به خصوص از سال 2015، رو به کاهش بوده است.

از نظر شغلی بیش از 56 درصد از افراد شاغل در مشاغل مدیریتی، کسب و کار و هنر فعالیت می کنند و پس از آن 22 درصد از ایرانیان در مشاغل فروش و دفتری مشغول به کار هستند. عمده ترین محل فعالیت نیروی کار ایرانی خدمات آموزشی، مراقبت های بهداشتی و خدمات اجتماعی و پس از آن متخصصان، دانشمندان و مدیران اجرایی و مدیران خدمات پسماند و در جایگاه سوم خُرده فروشی بوده است. فرایند اشتغال ایرانیان در آمریکا نشان می دهد که خوداشتغالی در آن ها کاهش یافته است.

در مقابل تعداد ایرانیان در کانادا از سال 1990 تا 2019 در حال افزایش بوده و از سال 2015 تا 2019 نزدیک به 10 هزار نفر افزایش داشته است. بیشترین ویزای موقت اعطا شده به ایرانیان تحصیلی بوده است و در سال های اخیر تعداد اجازه کار بشردوستانه و حمایتی صادر شده برای ایرانیان در این کشور از تعداد اجازه کار های تحت برنامه جابه جایی های بین المللی بیشتر شده است.

ایرانیان در اروپا

بر اساس آمار سازمان ملل در سال 2019، بیشترین ایرانیان مهاجر در اروپا در کشور های آلمان، انگلیس، سوئد، هلند و فرانسه ساکن اند، اما آمار ها از نظر اجازه اقامت معتبر اندکی متفاوت است و آمارهای سال 2018 نشان می دهد بیش از 73 هزار ایرانی در آلمان زندگی می کنند. ایران همچنین جزو 10 کشور اول در میان کشور های غیر اتحادیه اروپاست که شهفرایندانش به علت داشتن شغل در آلمان اقامت دائم دریافت می کنند. همچنین جزو 10 کشور اول جهانست که شهفرایندانش این اقامت را از طریق خوداشتغالی و راه اندازی یک کسب و کار می گیرند.

بعد از آلمان با فاصله زیاد ایرانیان در انگلستان، سوئد و ایتالیا سکونت دارند. از سال 2004 تا 2018 تعداد شهفرایندان ایرانی که در اروپا اقامت بلندمدت دریافت کردند 20 برابر شده و بیش از 84 هزار نفر را دربرمی گیرد.

مهاجرت به کشور همسایه

یکی از مقاصد مهم مهاجرت ایرانیان در سال های اخیر ترکیه است. با گشوده شدن کانال پناهجویی در ترکیه پس از تحولات منطقه ای دهه اخیر در سوریه و عراق، تعداد ایرانیانی که به عنوان پناهجو در این کشور ثبت شده اند افزایش چشمگیری داشته است. با توجه به داده های مهاجرتی سازمان ملل متحد، تعداد ایرانیان در ترکیه 83 هزار نفر گزارش شده است، ولی این آمار در پایگاه داده دوجانبه بانک جهانی برای سال 2017 در ترکیه 36 هزار نفر اعلام شده است. به نظر می رسد آمار ثبت شده بانک جهانی بدون احتساب تعداد ایرانیان در ترکیه در حالت انتظار و به صورت پناهجویی است.

در سال 2018 تعداد مهاجران ایرانی که وارد ترکیه شدند افزایش ناگهانی در مقایسه با سال 2017 داشت. در سال 2018 ایران در جایگاه پنجم مهاجرت به ترکیه بوده است. این جهش ناگهانی، در خرید خانه های ترکیه از سوی ایرانیان هم به چشم می خورد. تا سال های 2015، 2016 و 2017 رتبه ایرانیان در خرید خانه در کشور ترکیه هشتم بود، ولی در سال های 2018 و 2019 ایرانیان دومین خارجیانی بودند که در ترکیه خانه خریدند. آمار های سه ماه اول سال 2020 نشان می دهد ایرانیان به جای عراقی ها در رتبه اول خرید خانه در ترکیه نشسته اند.

ایرانیان در آسیا و استرالیا

کشور هایی که بیشترین ایرانی را در آسیا دارند امارات متحده عربی، کویت، قطر، عراق، مالزی، ارمنستان، ژاپن، ترکمنستان و پاکستان و ... هستند. مهاجرت ایرانیان به استرالیا هم سال هاست در وضع صعودی قرار گرفته است و در سال 2019 بیش از 73 هزار ایرانی در این کشور زندگی می کردند. این عدد به نسبت سال 2010 بیش از 100 درصد افزایش داشته است.

دانشجویان ایرانی به کدام کشور ها می فرایند

سال 2003 ایران حدود 19 هزار دانشجو در خارج از کشور داشت. این عدد در سال 2017 به حدود 53 هزار نفر رسید. با این حال سهم دانشجوفِرستی ایران از کل بازار دانشجویان بین المللی جهان از سال 2012 فرایندی کاهشی به خود گرفته و از حدود 1.3 درصد به حدود 0.9 درصد رسیده است. رتبه دانشجوفِرستی ایران طی سال های 2010 تا 2017 از جایگاه 12 به رتبه 20 تنزل کرده است.

پنج مقصد اصلی دانشجویان ایرانی کشور های آمریکا، ترکیه، آلمان، ایتالیا و کاناداست. آمریکا چهار دهه است که اولین مقصد دانشجویان ایرانی است: در سال 2018 میلادی، تعداد 12 هزار و 142 دانشجوی ایرانی در آمریکا مشغول به تحصیل بوده اند. دومین مقصد محبوب سال های اخیر دانشجویان ایرانی ترکیه است. آمار های سال 2017 نشان می دهد این کشور میزبان بیش از 6 هزار دانشجوی ایرانی است: هم جواری و نزدیکی فرهنگی، لغو ویزا میان دو کشور، زبان ترکی، موقعیت و بورسیه های تحصیلی در دانشگاه های ترکیه منجر به افزایش دانشجویان ایرانی در کشور ترکیه در سال های اخیر شده است.

مقاصد بعدی دانشجویان ایرانی آلمان و ایتالیاست؛ هر کدام با بیش از 4 هزار دانشجو. بورسیه های تحصیلی، هزینه های زندگی نسبتا پایین در این کشورها، پیری جمعیت و نیاز به نیروی کار جوان باعث شده است برنامه های جذاب و متنوعی برای جذب دانشجویان داشته باشند.

کانادا هم میزبان نزدیک به 4 هزار دانشجوی ایرانی است: محدودیت های دولت ترامپ برای ورود اتباع و دانشجویان ایرانی به خاک آمریکا، زبان انگلیسی و برنامه های تسریع ورود و جذب دانشجو در کانادا، حضور جمعیت قابل توجه ایرانیان در کانادا که زمینه آگاهی جوانان ایرانی را از فرصت های دانشجویی در این کشور فراهم می کند ازجمله عواملی است که در رشد تعداد دانشجویان ایرانی در این کشور موثر بوده است.

به طور کلی تا به امروز هیچ آمار دقیق و مشخصی از میزان بازگشت ایرانیان خارج از وطن تهیه نشده است؛ برنامه ای نیز در راستای بازگرداندن این افراد برای خدمت به کشور به کار گرفته نشده است. تنها اقدامی که در این راستا شکل گرفته طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم است که به منظور تسهیل شرایط ایرانیان بازگشتی ایجاد شده است.

آمار های بازگشت فارغ التحصیلان و متخصصان ایرانی خارج از کشور به داخل نشان می دهد از اسفند 1394 تا فروردین 1399 تعداد 1560 متخصص ایرانی به کشور بازگشته اند، یعنی از زمان آغاز رسمی طرح همکاری با متخصصان ایرانی به طور متوسط روزانه بیش از یک متخصص ایرانی به کشور بازگشته است.

دانشجویان چرا می فرایند و چرا برمی گردند

پیمایش سنجش میل به مهاجرت در میان دانشجویان و فارغ التحصیلان ایرانی که رصدخانه مهاجرت ایران در سال 97 انجام داده نشان می دهد هشت عامل اصلی برای مهاجرت دانشجویان و فارغ التحصیلان ایرانی وجود دارد: ناامیدی از سطح درآمد و تناسب آن با هزینه ها، امکان پیشرفت شغلی، نظم و قانون مداری جامعه، علاقه به کسب سابقه تحصیلی یا کاری در خارج از کشور، شایسته سالاری، امکان یافتن شغل و میل به تجربه زندگی در خارج از کشور. پیش از وقوع تحولات اقتصادی در سال های 1397 و 1398 به واسطه بازگشت تحریم ها حدود 30 درصد از دانشجویان تمایل به مهاجرت داشته اند، اما این تحولات موجب افزایش این میل تا 63 درصد شده است.

دیگر نتایج پیمایش رصدخانه مهاجرت ایران از میل به بازگشت دانشجویان و فارغ التحصیلان می گوید: 16 درصد از کسانی که میل به مهاجرت دارند، می خواهند دوباره برای زندگی به ایران بازگردند، در حالی که 38 درصد از آنان تمایلی به بازگشت به کشور ندارند. از طرف دیگر، حدود نیمی از افرادی که می خواهند مهاجرت کنند هنوز تصمیم قطعی برای ماندن در خارج از کشور یا بازگشت به وطن شان نگرفته اند. این پیمایش همچنین می گوید حدود 40 درصد افراد بدون آگاهی از شرایط مهاجرت و اطلاعات دقیق از وضع کشور مقصد، اقدام به مهاجرت می کنند.

پرنده پارسی: پرنده پارسی: آخرین اخبار و مقالات خبری و تحلیلی

دور زمین: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله سرگرمی و گردشگری